|
| |
Vilarmide
Situado a 13 quilómetros da Pontenova, sede
do Concello ao que pertence, é o núcleo máis poboado dos que integran a
parroquia de San Salvador. Non hai
constancia, ou polo menos non se atopou, da época da súa fundación. Os
documentos máis antigos fan referencia a construcións do século XV
A igrexa de
San Salvador data de 1787 e é unha construción de planta
rectangular, coro, campanario e zona exterior cuberta a xeito de claustro.
Como a gran maioría das igrexas rurais da zona, a súa construción é de
cachotaría e lousa. A festividade do patrón é o día 6 de agosto e dende fai xa
varios anos non se realizan actos festivos debido á falta de poboación.
Esta circunstancia está a sufrir (mellor dito celebrando) un proceso
inverso grazas á volta ao pobo dalgúns
veciños que emigraran, e con motivo da súa xubilación regresaron.
Igualmente asistimos, con certo asombro, á chegada de xentes doutros
pobos e mesmo doutros países. Sexan todos
benvidos.
 |
| |
Igrexa de San Salvador |
|
| |
|
|
|
|
 |
| |
Panorámica do pobo "A Carreira", "O
Freixo" e "A Penela" |
|
|
|
|
Panorámica do pobo "Vilanova", "O val"
e "Cimadevila" |
Ao
longo da historia Vilarmide asiste a varios
momentos transcendentais para os seus habitantes. A década dos anos 60
supón o instante en que os tempos de cambio e apertura do réxime
ditatorial de Franco, encabezados, polo entón
ministro Manuel Fraga, traen ao noso pobo
tres cousas que marcaría un antes e un despois: a luz eléctrica, a estrada
e a televisión.
A luz
eléctrica
chegou ao Vilarmide dende o muíño de
Rocha (ou muíño de
Coladas) con 125 voltios que subían dende o río, atravesaban
terreos, prados, camiños.... e chegaban ás casas dispostos a xubilar aos
antigos candís de aceite, cansados xa de ennegrecer paredes e teitos. Os
postes eléctricos cos seus illantes de porcelana ou cristal verde,
impuxéronse na paisaxe e foron benditos polos veciños para sempre xamais.
A
estrada
supuxo a chegada ao noso pobo dos primeiros automóbiles, aos que os cans,
e tamén as persoas, tardaron un tempo en afacerse. Os camións eran motivo
de asombro e que dicir do primeiro autobús que encheu de fume branco o
centro do pobo. O famoso "Rápido". Un autobús que unía o fin do mundo (o noso pobo) con
"A ponte". dous domingos ao mes, coincidindo co mercado que se celebra aínda hoxe
domingo si, domingo non. ¡ toda unha revolución!!. O Rápido enchíase de
cestas con verduras, ovos, coellos, galiñas..... Calquera cousa que se
puidese levar para vender no mercado. A parte superior do autobús estaba
rodeado dunha varanda onde se amarraban as maletas e onde viaxaban algúns
mozos facendo verdadeiros actos de equilibrio para non rematar na cuneta.
Entraramos na civilización.
|
Un
medio tan poderoso de propaganda como é a televisión non podía
consentirse que os pobos de España quedasen á marxe da súa benéfica
influencia. O ministro de Información e Turismo
Manuel Fraga, promoveu a creación dunha rede de "teleclubs"
nos cales o estado achegaba un aparato de televisión "Telefunken"
na súa maioría, e o instalaba nun local público para uso e desfrute
dos veciños. ¡ Deus meu...!! Aquilo se que era maxia. Algún non se
repuxera aínda do feito de oír falar e cantar a xente metida dentro
dunha pequena caixa, e agora non só se oían senón que tamén se vían. O
mesmo ministro Fraga se asomaría naquela
televisión, en traxe de baño, na praia de
Palomares.
|
 |
|
A
televisión era de todos pero non todos podían manipulala. Nomeouse
unha persoa encargada de acender un transformador branco, cunha tecla
e piloto vermellos, e de axustar uns botóns que subían e baixaban a
voz, o brillo e.... pouco máis. |
|
Esa persoa non era outra que o moi
querido e entrañable José de Varela.
Todos o coñeciamos por "SÉ". Para os que non o coñeceron,
e para recordalo os que tivemos esa sorte, "SE" era delgado,
como case todos, os ollos, moi abertos,
trasmitían curiosidade e o eterno sorriso, unha serenidade
confiada. Chaqueta de pana marrón, tamén como case todos, e debaixo
xersei de pico que cubría camisa de cadros e camiseta de tirantes.
Sentábase nunha esquina da Taberna de Germán
a observar como os seus veciños xogaban ao Tute
e cruzaba as delgadas pernas e as mans sobre os xeonllos como
recolléndose sobre si mesmo. Ao falar era moderado no ton e nas
palabras, e sempre sorría. O monitor da televisión era un bo home. |
 |
 |
Aquel aparato cambiaría as nosas vidas. Chamábanos a atención a
calquera hora e con calquera programa que houbese en pantalla.
Nunca entendemos o porqué dunha pantalla con rodas grises de diversos
tamaños e música de fondo, que aparecía uns minutos antes de que
comezase a emisión.
Polas tardes, ao rematar as faenas do campo, reuniámonos na escola,
sede do teleclub, e marabillabámonos de que fose posible ver o que
facían e dicían outras xentes tan lonxe de nós. |
Pero
Vilarmide é máis que historia de grandes
acontecementos. A vida transcorreu, moito antes da chegada da "tele",
arredor dos terreos, os prados, os montes..... onde os traballos, duros
case sempre, eran impensables sen a colaboración dos veciños. Máxicas
noites de "esfollaza" onde as bromas, as
historias e, como, non os problemas comúns, eran compartidos por todos.
|
|
|
O Freixo (Fotografía de Espexavi) |
Na
parte de abaixo da igrexa hai unha fonte. Alí reuníanse as mulleres,
lavaban a roupa e falaban das súas cousas. Alí acudían tamén os mozos a
provocar ás mozas e a probar sorte con algún que outro romance.
|
 |
| |
A fonte |
|
| |
|
|
|
A taberna,
como non podía ser doutro modo, foi o punto de reunión por excelencia. Despois
das esgotadoras xornadas no campo acudíase a ver a
Serafina e a Germán quen, coa súa bata de
mahón azul, servía uns vasos de viño ou de "país",
vendía unhas "chirucas", un litro de aceite....
Parada obrigada para os viaxeiros, era o lugar onde se intercambiaban noticias e
se realizaban negocios.
A
escola
é tamén da década dos 60. O novo edificio veu a suplir outro que forma
parte da "Casa Do Freixo" ou Casa de Bravo.
Tanto o antigo coma o novo edificio teñen unha construción e superficie
similares. Constan de planta baixa, lugar destinado para a aula, e planta
superior que se dedicaba á vivenda do mestre ou mestra correspondente.
|
 |
|
Escola nacional |
|
No
antigo edificio o acceso á vivenda realízase dende o interior, mentres
que no novo un soportal conduce á entrada da aula e a unhas escaleiras
exteriores que nos levan á vivenda. Nin que dicir ten que o ensino era
mixto, impartida por un só mestre e cos alumnos de todas as idades
compartindo tempo e espazo. Coa despoboación sufrida en toda a área
rural e co desenvolvemento das comunicacións, a escola quedou en
desuso e hoxe en día preténdese recuperala para actividades de
carácter social. |
Hoxe
Vilarmide prepárase de novo para outro
cambio. As actividades agrícolas e gandeiras van por rumbos moi diferentes
e as innovacións técnicas e tecnolóxicas esixen dunhas infraestruturas
axeitadas para o seu desenvolvemento. A poboación cambiou moito en
cantidade e en expectativas, e esíxese a si mesma e ás institucións novas
ferramentas para afrontar novos retos.
|
|
